ශ්‍රී ලංකාවේ සංධිපාදිකයන්ගේ සංරක්ෂණය සහ ඒ කෙරෙහි අපට ලබාදිය හැකි දායකත්වය

සුප්‍රකට ජීව විද්‍යාඥයෙකු වූ E.O. Wilson මහතා වරක් ප්‍රකාශ කොට ඇති ආකාරයට කෘමීන් ඇතුළු ආර්ත්‍රපෝඩාවන් (හෙවත් සංධිපාදිකයන්) මෙලොවින් වඳවී ගියහොත් මානව සංහතිය ඉන් පසු  මාස කීපයක් තරම් කාලයක් වත් මිහිමත නොපවතිනු ඇතැයි. මෙම කුඩා සතුන් පරිසරයට සහ මිනිසුන් ඇතුළු අනෙකුත් සතුන්ගේ පැවැත්මට කෙතරම් වැදගත්දැයි මෙම කියමනෙන්ම මනාව පැහැදිලි වෙයි.

ශ්‍රී ලංකාව යනු ජෛවවිවිධත්වයෙන් අනූන නිවර්තන කලාපීය රටකි. මෙරට සංධිපාදිකයන්ගේ විවිධත්වයද ඉතා ඉහළය. දූපත් රාජ්‍යයක් වීමත් වෙනත් විවිධ පාරිසරික සාධකත් හේතුවෙන්  මෙරටට ආවේණික සංධිපාදිකයන් ප්‍රතිශතයද  ඉතාමත් ඉහළ අගයක් ගනී. මෙම සාධක සියල්ල සැලකූ විට මෙම සතුන්ගේ සංරක්ෂණය යනු ඉතාමත් වැදගත් මෙන්ම අත්‍යවශ්‍ය  කරුණක් බව මනාව පැහැදිලි වේ. වර්තමානයේ සත්ව සංරක්ෂණය වඩාත් බහුලව කතාබහට ලක්වන මාතෘකාවක් බවට පත්වී තිබුණද සංධිපාදිකයන් කෙරෙහි යොමු වී ඇත්තේ ඉතාමත් අඩු අවධානයකි. මෙරට හමුවන සංධිපාදිකයන්  ආරක්ෂා කරගැනීම අරමුණු කරගත් වැඩසටහන් කීපයක මූලාරම්භය සනිටුහන් කරමින් සංධිපාදිකයන්ගේ සංරක්ෂණය පිළිබඳ දේශනයක් පසුගිය 15 වන දා පරිසරය සහ සංධිපාදිකයන් සුරැකීමේ සංගමය (Association for Conservation of Environment and Arthropods - ACEA) මගින් සංවිධානය කරනු ලැබීය.  මෙහිදී දේශකයා ලෙස ශ්‍රී ලංකා සමනල සංරක්ෂණ සංගමයේ වත්මන් සභාපති, සේම ශ්‍රී ලංකා තරුණ ජීවවේදීන්ගේ සංගමයේ හිටපු සභාපතිවරයෙකු වන ප්‍රවීන සත්වවේදී අමිල ප්‍රසන්න සුමනපාල මහතා සහභාගී විය. මෙහිදී ඔහු මෙරට සිටින සංධිපාදිකයන්ගේ විවිධත්වය පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දීම කෙරෙහි මුලික අවධානයක් යොමු කල අතර සංධිපාදික සතුන්ගේ සංරක්ෂණ තත්වය පිළිබඳව සහ ඒ වෙනුවෙන් අපට දායක විය හැක්කේ කෙසේද යන්නත් එතුමා පුළුල් වශයෙන් විග්‍රහ කරන ලදී.

අමිල ප්‍රසන්න මහතා

“සංධිපාදිකයන් කියන්නෙ විශාල විවිධත්වයක් තිබෙන ජීවී කොට්ඨාශයක් මොවුන් ප්‍රධාන වර්ග (Classes) කීපයකට බෙදා වෙන් කර තිබෙනවා. ඒ අතරින් කෘමීන් සහ ඇරැක්නිඩාවන් (මකුළුවන් සහ ගෝණුස්සන්) ඉතාමත් වැදගත් වර්ග දෙකක්.  ඊට අමතරව ඉස්සන් සහ කකුළුවන් අයත් වන ක්‍රස්ටේෂියා වර්ගය(Class Crustacea), හැකරැල්ලන් අයත් වන ඩිප්ලොපෝඩා වර්ගය (Class Diplopoda) සහ  පත්තෑයන් අයත් වන කයිලොපෝඩා වර්ගයත් (Class Chilopoda) සංධිපාදික කාණ්ඩයට අයත් වෙනවා.  ශ්‍රී ලංකාව තුල මේ සෑම කාණ්ඩයකම සැලකිය යුතු විවිධත්වයක් පවතිනවා නමුත් මෙම සතුන් පිළිබඳ පර්යේෂණ කෙරී ඇත්තේ ඉතාමත් අඩුවෙන්” යැයි සංධිපාදිකයන්ගේ විවිධත්වය පිළිබඳ විග්‍රහ කරමින් ඔහු කියා සිටියේය. තත්වය මෙසේ වුවත් සමනලයන් සහ බත්කූරන් වැනි කෘමීන් පිළිබඳව මෑත කාලීනව තරමක් දුරට සෑහිමකට පත්විය හැකි මට්ටමේ පර්යේෂණ ප්‍රමාණයක් සිදුවී ඇතත් අනෙකුත් කාණ්ඩ පිළිබඳ මීට වඩා අවධානයක් යොමු විය යුතු බවත් එතුමාගේ අදහස විය. මෙම සතුන්ගේ වාසස්ථාන විනාශ වී යාම මොවුන්ට ඇති ප්‍රධානම තර්ජනයක් වන අතර අමිල මහතා මෙහිදී ප්‍රකාශ කල ආකාරයට දිවයින තුල මෙම සතුන් ව්‍යාප්ත වී ඇති ආකාරය මෙම සතුන්ට අවශ්‍ය වාසස්ථානයන්හි ලක්ෂණ පිළිබඳ නිසි තොරතුරු නොමැති වීම හේතුවෙන් ඔවුන් සංරක්ෂණය කිරීම වඩාත් අභියෝගාත්මක කරුණක් බවට පත් වී ඇත. එසේම මෙම සතුන් හඳුනා ගැනීම සඳහා ක්ෂේත්‍ර අත්පොත් නොමැති වීම හේතුවෙන් ක්ෂේත්‍ර ජෛව වේදීන්ගේ අවධානයද ඉතාමත් අඩුවෙන් යොමු වන බවක් දක්නට ඇත. කෙසේ වෙතත් මෙම සතුන් සංරක්ෂණය ප්‍රධාන ලෙසම විද්‍යාත්මක ප්‍රජාව සතු කාර්යයක් වුවද ඒ වෙනුවෙන් අපටද යම් කිසි කාර්යභාරයක් කල හැකි බව අමිල මහතා අවධාරණය කර සිටියේය. “අපිට පුළුවන් මෙම සතුන් සඳහා වඩාත් හිතකර වන ආකාරයට අප අවට පරිසරය සකස් කරන්න, ඒ සඳහා ගැලපෙන ආකාරයේ පැළ සිටුවන්න ඒ වගේම හැකි සෑම අවස්ථාවකදීම මෙම සතුන් පිළිබඳ දැනුවත් වීමත්  අනෙක් අය දැනුවත් කිරීමත් ඉතාමත් වැදගත්. මෙම සතුන්ගෙ ව්‍යාප්තිය පිළිබඳ තොරතුරු රැස් කරගැනීම සඳහා දායක වීමත් ඔබට කල හැකි තවත් එක් කර්තව්‍යයක්, අද සෑම පුද්ගලයෙක්ම පාහේ  ඡායාරූප ගතහැකි ජංගම දුරකථන භාවිතකරනවා  එම දුරකථනයකින් ජායාරූපයක් ලබාගෙන එය අපගේ දත්ත ගබඩාවන් පවත්වා ගෙන යාම සඳහා ලබාදිය හැකියි. මේ සඳහා නිර්මාණය වූ ෆේස්බුක් පිටු කීපයක්ම පවතිනවා (එම විස්තර පහතින් දක්වා ඇත.) ඔබට මෙම පිටුවලට යොමුවී තොරතුරු ලබාදිය හැකි” යැයි අමිල මහතා අවධාරණය කලේය.

ඔබටත් පරිසරය සහ සංධිපාදිකයන් සුරැකීමේ සංගමයේ (Association for Conservation of Environment and Arthropods - ACEA) සාමාජිකත්වය ලබාගෙන මෙම වැඩකටයුතු වලට දායක විය හැකි අතර, ඔබේ නම, ලිපිනය, වයස, දුරකථන අංකය, විද්‍යුත් තැපැල් ලිපිනය සහ රැකියාව/ඉගෙනුම ලබන පාසල හෝ විශ්ව විද්‍යාලය ඇතුළු තොරතුරු 0768790594 ට කෙටි පණිවිඩයක් මගින් එවීමෙන් හෝ Whatsapp පණිවිඩයක් එවීම මගින් සාමාජිකත්වය ලබාගත හැක. එසේම acea.official2k18@gmail.com වෙත ඉහත විස්තර ඇතුලත් විද්‍යුත් ලිපියක් එවීම මගින්ද ඔබට සංගමයට සම්බන්ධ විය හැක. වඩාත් වැදගත් ලෙස මෙම සතුන්ගේ ඡායාරූප පළකිරීමෙන් ඔවුන්ගේ ව්‍යාප්තිය සහ විවිධත්වය පිළීබඳ දත්ත ගොනු වලට දායක වීමටද ඔබට හැකියාව පවතී. ACEA - Arthropod Fauna ID help group ෆේස්බුක් ගෘපය පරිසරය සහ සංධිපාදිකයන් සුරැකීමේ සංගමය මඟින් පවත්වාගෙන යනු ලබන අතර එම ගෘපය සඳහා ඔබට ඔබට හමුවන සංධිපාදික සතුන්ගේ ඡායාරූප එක්කල හැක. එසේම  වෙනත් පරිසර සංගම් මගින් පවත්වාගෙන යනු ලබන Dragonfly Interest Group of Sri Lanka (බත්කූරන් සඳහා) සහ  Butterfly Interest Group of Sri Lanka (සමනලයන් සඳහා) ෆේස්බුක් ගෘපයන් සඳහාද ඔබේ ඡායාරූප එක්කල හැක. 


තාරක විජේරත්න
පරිසරය සහ සංධිපාදිකයන් සුරැකීමේ සංගමය